یکی از مشکلات شایع زوجین، انتقادگری است.
در تجارب بالینی بارها و بارها با زوجینی روبرو شده ام که یکی از آن‌ها طرف مقابل را مدام زیر رگبار انتقاد می‌گیرد (همسر انتقادگر).
با گذشت زمان، این تعامل اثرات مخرب خود را بر رابطه بر جای خواهد گذاشت.
سلامت زیستی و آسایش همسری که مدام قربانی انتقادگری همسرش می‌شود، آسیب می‌بیند (همسر آسیب‌پذیر).
اغلب همسر انتقادگر و همسر آسیب پذیر در حلقۀ معیوب، تکراری و ناسازگار دست‌وپا می‌زنند. تکرار این حلقۀ معیوب باعث می‌شود همدیگر را درک نکنند و روز به روز تغییر یا گریز از این حلقۀ معیوب را دشوارتر بیابند.
جفری یانگ
-------------
برش‌هایی از این کتاب:
برش 1:
پنج طرح‌وارۀ شایع در همسران انتقادگر
نقص/ شرم
- هیجان‌های اصلی: شرمساری و ترس
- نگرش: من آدم حقیر، بی‌ارزش و اضافی هستم که لیاقت هیچ‌گونه احترامی ندارم. چنانچه همسرم به شخصیت اصلی من پی ببرد، مرا دوست نخواهد داشت.
- رفتار نسبت به همسر: انتقادگری، برتری‌طلبی، کمال‌گرایی (یا ترکیبی از این رفتارها).
استحقاق
- هیجان اصلی: خشم
- نگرش: از دیگران یک سر و گردن بالاترم و دیگران باید با من به‌گونه‌ای خاص رفتار کنند.
- رفتار نسبت به همسر: کنترل‌گری، خودخواهی و دست‌انداختن همسر.
بی‌اعتمادی / بدرفتاری
- هیجان اصلی: ترس و اضطراب
- نگرش: نباید به مردم اعتماد کنم.
- رفتار نسبت به همسر: بدرفتاری با همسر برای کنترل‌گری و حمایت از خود در برابر صدمات احتمالی.
رهاشدگی
- هیجان‌های اصلی: اضطراب، غمگینی، افسردگی و خشم
- نگرش: می‌ترسم افراد مهم زندگی‌ام ترکم کنند، پیش‌بینی‌ناپذیر رفتار کنند یا مریض شوند و بمیرند.
- رفتار نسبت به همسر: وابستگی شدید، حسادت و تملک‌گرایی، انتقادگری زیاد، کناره‌گیری، بی‌اعتنایی ظاهری و کنترل‌گری.
محرومیت هیجانی
- هیجان‌های اصلی: تنهایی، ترش‌رویی، ناامیدی و افسردگی
- نگرش: دیگران نمی‌توانند نیازهای مرا برآورده کنند. همسرم باید تمام نیازهای مرا برآورده کند.
- رفتار نسبت به همسر: خشم و پرتوقعی.
--------------
برش 2:
انتخاب سلطه‌گری
فرد انتقادگر با انتقادها و عیب‌جویی‌ها به نوعی در تلاش است تا احساس بی‌ارزشی، ناتوانی و طردشدگی‌اش را پنهان سازد یا برعکس می‌خواهد ارزشمندی، توانمندی و محبوبیت خود را ثابت کند.
افراد انتقادگر، سخت کنترل‌گر هستند. آن‌ها به دنبال سلطه‌گری بر افراد می‌گردند و زیرکانه این راهکار را انتخاب کرده‌اند.
فرد یا همسر انتقادگر به دنبال سلطه‌گری است، اما این سلطه‌گری را زیر لوای باورهایی به ظاهر معقول و خِرَدپسند پنهان کرده است.
با این حال رنگ و بوی سلطه‌گری را به خوبی می‌توان از انتقادهای به ظاهر سازنده، اما ناموثر و ناکارآمد احساس کرد.
---------------
برش3:
طرح‌واره‌ها، هویت ما هستند.
طرح‌واره‌ها مشخص می‌کنند ما کی هستیم، دنیای اطرافمان را چطور می‌نگریم، روابطمان با دیگران را چگونه تفسیر می‌کنیم و نسبت به خود چه احساسی داریم.
وقتی طرح‌واره‌هایمان فعال می‌شوند، درد هیجانی به همراه دارند که برای کاهش این درد به راهبردهای مقابله‌ای متوسل می‌شویم.
این راهبردهای رفتاری، تلاش‌هایی هستند که از دوران کودکی برای درک، کنترل و اجتناب از احساسات، افکار و وقایع دردناک انجام می‌دهیم.
-----------------------------
آثار پیشنهادی انتشارات همراه و هم‌سو با این کتاب: